ประวัติและการกำเนิดมวยไชยา (Muay Chaiya) ศิลปะการต่อสู้ประจำถิ่น

มวยไชยาเป็นศิลปะมวยไทยที่มีชื่อเสียงประจำอำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี โดยมีประวัติความเป็นมายาวนานและมีชื่อเสียงมากในสมัยรัชกาลที่ 5 และ 6 ถึงขนาดที่มีนักมวยจากไชยาได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นหมื่นมวยมีชื่อ

หัวข้อ

ประวัติและการกำเนิดมวยไชยา

มวยไชยาเริ่มต้นขึ้นที่วัดเก่าแก่อรัญญิกชื่อวัดทุ่งจับช้าง โดยมี “พ่อท่านมา” สมภารวัดซึ่งเป็นชาวกรุงเทพฯ ที่หลบหนีมาเมืองไชยาเป็นผู้ฝึกสอนวิชามวยไทยแก่ชาวไชยา ทำให้เมืองไชยากลายเป็นเมืองมวยที่มีชื่อเสียง มวยไทยไชยาจึงมีชื่อเสียงตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา

ศาลาเก้าห้อง: ศูนย์กลางของการชกมวย

หลังจากที่มวยไชยาเจริญรุ่งเรือง การชกมวยกลายเป็นกีฬาสำคัญในงานเทศกาลต่าง ๆ ศาลาเก้าห้องที่ตำบลพุมเรียง สร้างโดยพระยาวจีสัตยารักษ์ เป็นสถานที่สำคัญในการจัดการชกมวยและกิจกรรมต่าง ๆ ศาลาเก้าห้องถูกสร้างขึ้นเป็นสาธารณสมบัติ มีลักษณะเป็นเสาไม้ตำเสา 30 ต้น และมีบ่อน้ำทางทิศตะวันตก

ปัจจุบันศาลาเก้าห้องเดิมถูกปรับปรุงใหม่เป็นศาลาที่มีขนาดเล็กกว่าเดิม แต่ยังคงใช้เป็นที่พักคนเดินทางและสถานที่สมโภชพระพุทธรูปในงานแห่พระพุทธทางบกทุกปี

การชกมวยที่ศาลาเก้าห้อง

ในงานแห่พระพุทธรูป นักมวยจากแต่ละแห่งจะเดินทางมาจับคู่ชกกัน โดยมีพระยาไชยาเป็นประธาน การจับคู่มวยในสมัยนั้นไม่มีการชั่งน้ำหนัก แต่ให้รูปร่างพอฟัดพอเหวี่ยงกัน นักมวยจะแต่งกายด้วยการพันหมัดถักและคาดเชือกเฉพาะบริเวณข้อมือ

กติกาและท่ามวยไชยา

การชกมวยไชยาใช้กติกาแบบเดิมคือชกกัน 5 ยก แต่ใช้ยกเวียน โดยจับคู่มวยได้กี่คู่ก็ชกกันคู่ละ 1 ยก จนจบครบ 5 ยก การหมดยกมี 2 แบบคือฝ่ายใดเพลี่ยงพล้ำยกมือขอบอกเวลาหมดยก หรือใช้ลูกลอยเจาะก้นลอยน้ำ เมื่อลูกลอยจมน้ำจึงตีกลองบอกหมดยก

ดนตรีที่ใช้มีปี่และกลองยาวประโคมก่อนและขณะทำการต่อสู้ ท่ามวยไชยาที่สำคัญได้แก่ ท่าย่างสามขุม, ท่าเสือลากหาง, และท่าพันหมัดพลิกเหลี่ยม ซึ่งเป็นท่าที่ต้องใช้ฝึกซ้ำแล้วซ้ำอีกเพื่อให้เกิดความคมและเด็ดขาดในการต่อสู้

เวทีมวยวัดพระบรมธาตุไชยา

เมื่อการชกมวยที่ศาลาเก้าห้องเลิกไป สนามมวยใหม่ถูกสร้างขึ้นที่วัดพระบรมธาตุไชยา โดยมีการชกบนลานดินและเก็บเงินจากผู้ชม การชกที่สนามนี้ใช้กติกาแบบเดิม แต่มีการสร้างเวทีถาวรโดยใช้เสาปูนซีเมนต์เสริมเหล็กและมุงหลังคาสังกะสี

ค่ายมวยสำคัญในเมืองไชยา

เมืองไชยามีกองมวยสำคัญ 4 กองคือ กองมวยบ้านเวียง, กองมวยปากท่อ, กองมวยบ้านทุ่ง, และกองมวยพุมเรียง นักมวยในกองมวยได้รับสิทธิพิเศษและไม่ต้องเสียภาษีรัชชู และไม่ถูกเกณฑ์แรงงาน

ค่ายมวยสำคัญในไชยาได้แก่ ค่าย ศ.ปักษี, ค่ายชัยภิรมย์, ค่ายวงค์ไชยา, และค่ายบำรุงหิรัญ โดยแต่ละค่ายมีนักมวยฝีมือเยี่ยมที่เคยผ่านการชกในเมืองกรุงและเป็นที่รู้จักกันดี

การรื้อถอนเวทีและการเปลี่ยนแปลง

การชกมวยที่เวทีวัดพระบรมธาตุถูกยกเลิกในสมัยพระครูโสภณเจตสิการาม และเปลี่ยนสถานที่ชกไปยังที่ว่าการอำเภอไชยา แต่ไม่ประสบความสำเร็จในระยะยาว วงการมวยไชยาจึงเริ่มเสื่อมลง แต่ยังคงมีความพยายามในการฟื้นฟูวิญญาณนักสู้ของเมืองมวยในอดีต

นักมวยฝีมือเยี่ยมในอดีต

นักมวยฝีมือเยี่ยมของเมืองไชยาที่มีชื่อเสียง ได้แก่ หมื่นมวยมีชื่อ (ปล่อง จำนงทอง), สอน ศักดิ์เพชร, นิล ปักษี, และเนียม ปักษี นักมวยเหล่านี้ได้สร้างชื่อเสียงให้กับเมืองไชยาและได้รับการยกย่องในวงการมวยไทย

ครูมวยไชยาในยุคปัจจุบัน

ครูมวยไชยาที่มีชื่อเสียงในยุคปัจจุบันได้แก่ ณปภพ ประมวญ (ครูแปรง) และ กฤดากร สดประเสริฐ (ครูเล็ก) ที่ยังคงสืบสานและฝึกสอนมวยไชยาให้กับคนรุ่นหลัง

เอกลักษณ์ของมวยไชยา

เอกลักษณ์ของมวยไชยาประกอบด้วยการตั้งท่ามวย การจดมวย ท่าครูหรือท่าย่างสามขุม การไหว้ครูร่ายรำ การพันมือแบบคาดเชือก การแต่งกาย และการฝึกซ้อมมวยไชยา แม่ไม้มวยไชยาที่สำคัญได้แก่ ปั้นหมัด, เต้นแร้งเต้นกา, พันแขน, พันหมัด, กระโดดตบศอก, พันหมัดพลิกเหลี่ยม, และ ย่างสามขุม

มวยไชยาเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่มีคุณค่าและเป็นที่ภาคภูมิใจของคนไทย ควรได้รับการสนับสนุนและสืบสานต่อไปเพื่อให้มวยไทยไชยายังคงมีชื่อเสียงและเป็นที่รู้จักในระดับโลก