บทที่ 5 เทควันโดวิถีท่วงท่าเท้า

ผมฝึกคาราเต้มาได้ราวสามเดือน มีครั้งหนึ่งขณะฝึกคูมิเต้ ผมเข้าคู่ฝึกซ้อมกับเพื่อนชื่อต๋อง ต๋องเป็นคนที่เล่นคาราเต้แล้วมักจะออกท่าเตะเพื่อสกัดเมื่อถูกโจมตีต่อเนื่อง ครั้งนี้ผมออกหมัดชกตรงด้วยความไวไปยังต๋อง แต่เพียงเสี้ยววินาทีที่หมัดผมพุ่งตรงออกไป ผมรู้สึกแน่นจุกเหมือนโดนค้อนทุบแถวราวนมขวา รู้สึกได้ว่าครั้งนี้ผมโดนเตะด้วยท่า Jump Back Kick (ท่ากระโดดเตะกลับหลัง) จนมีเพื่อนอีกคนมาบอกผมว่าต๋องเล่น “เทควันโด” ที่อาภัสสายิม ตั้งแต่อายุเจ็ดขวบแล้ว

หัวข้อ

เทควันโดคือมวยอะไร? ผมเพิ่งเคยได้ยิน ผมได้ข้อมูลเกี่ยวกับเทควันโดจากเพื่อน ตอนนั้นเพียงแค่ว่าเป็นกีฬาชนิดหนึ่งจากประเทศเกาหลีมีทั้งชกและเตะแต่เน้นฝึกการเตะเพื่อทำคะแนน

ต่อมาผมลงแข่งขันคาราเต้โดที่ชมรมคาราเต้ของมหาวิทยาลัยหอการค้าไทย ซึ่งจัดแข่งขันแบบภายในขึ้น ผมได้คูมิเต้กับต๋องอีกครั้ง ขณะที่ผมบุกชกด้วยหมัด ผมพลาดโดนต๋องเตะด้วยท่าเดิมแบบเดิมตำแหน่งเดิมอีกครั้ง ด้วยเท้าที่มาเร็วและแรง ผมอัดลมแล้วเดินเข้าใส่พลางนึกในใจว่า “มึงเตะ งั้นกูต่อย” ผลการแข่งขันแม้ผมจะเป็นฝ่ายชนะ แต่มันทำให้ผมครุ่นคิด และจำท่าเตะนี้ไม่ลืมเพราะผมพลาดโดนท่า Jump Back Kick เต็มแรงจากต๋องมาถึงสองครั้งแล้ว

ไม่กี่วันต่อมา ผมเดินไปซื้อของที่ร้านค้าขายของชำประจำหมู่บ้านที่ผมอยู่ในซอยลาดพร้าว 95 (ร้านอยู่ในซอยลาดพร้าว 97 แต่ทะลุถึงกัน) ร้านนี้เป็นที่รวมพลคนในซอยที่มักจะแวะมานั่งคุยกันเรื่องพระเครื่อง ข่าวการเมือง และอื่น ๆ ผมเรียกเจ้าของร้านว่า เฮียกฤช ท่านเป็นคนเชื้อสายจีน ร่างสันทัดสูงไม่เกิน 160 ซม. หน้าตาใจดี ยิ้มแย้มแจ่มใส อายุราวสี่สิบกว่าปี (ตอนนั้นผมอายุย่าง 18 ปี)

ผมเดินเข้าในร้านเห็นเฮียกฤชกำลังหยิบน้ำแข็งยูนิตแบบถุงจากตู้แช่แล้วกำหมัดทุบก้อนน้ำแข็งในถุงที่จับตัวกันเป็นก้อนใหญ่ ๆ ด้วยแรงพอประมาณให้แยกออกจากกันเป็นก้อนเล็ก ๆ เหมือนเดิมก่อนแล้วส่งให้ลูกค้า ผมสังเกตเห็นสันหมัดแกตอนกำหมัดทุบ สันหมัดเฮียกฤชมีลักษณะเรียบเป็นแผ่นเดียวกัน ผมจึงถามแกว่า “เฮียเป็นมวยด้วยเหรอ” เฮียกฤชตอบว่า “เฮียฝึกเทควันโด” เทควันโดอีกแล้วเหรอ เป็นไปได้ไงเฮียตัวแค่นี้จะเตะได้เหรอ ผมเผลอพูดออกไปตามความสงสัย

สิ้นเสียงผมพูด เฮียกฤชคว้ามือผมแล้วเตะ Side Kick ท่าเตะด้านข้างขณะที่ผมยืนอยู่เพื่อโชว์ทันที

Side Kick ท่าเตะด้านข้าง ยกเข่าข้างที่จะเตะขึ้นแล้วหมุนตัว ให้สันเท้าชี้ไปทางเป้าหมาย หันฝ่าเท้าไปทางด้านหน้า ในลักษณะส้นเท้าใกล้สะโพก ขาที่พับอยู่ขนานกับพื้น ออกแรงถีบให้เร็ว หันหน้าตามองผ่านไหล่

เฮียกฤชเล่าว่า แกเรียนเทควันโดกับอาจารย์เกาหลีที่มาสอนที่ YMCA เป็นการฝึกเทควันโดแบบดั้งเดิม ฝึกออกอาวุธมือเท้าชก แทง ฟัน แบบหนักหน่วง แกเปรียบเทียบการฝึกเทควันโดแบบนี้ให้ฟังอย่างเห็นภาพว่าฝึกกันหนักจนสามารถทุบกำแพงพังตึกด้วยมือเปล่าได้เลย

ผมเล่าเรื่องที่ผมโดนเพื่อนที่ฝึกเทควันโดตั้งแต่เด็กเตะให้เฮียฟังแล้วขอให้เฮียสอนเทควันโดในแบบที่เฮียฝึกให้ผม เฮียกฤชพาผมไปพบกับอาจารย์โค้ว (อาจารย์โคว จุน ฮุย) เพื่อรักษาอาการช้ำในเพราะโดนท่าเตะตอนฝึกซ้อมที่ชมรมคาราเต้ที่ผ่านมา

นับเป็นครั้งแรกที่ผมได้พบอาจารย์โค้ว เฮียกฤชเล่าว่าอาจารย์โค้วมีฝีมือด้านไท่เก๊ก เฮียกฤชเป็นหนึ่งในศิษย์รุ่นแรก ๆ ของอาจารย์โค้ว เฮียกฤชนัดให้ผมมาช่วยแกปิดร้านตอนสามทุ่มแล้วค่อยฝึก จากนั้น ผมก็เริ่มมาฝึกกับเฮียทุกวันตั้งแต่สามทุ่มถึงเที่ยงคืน

เทควันโด: ศิลปะการต่อสู้และป้องกันตัวจากเกาหลี

เทควันโด (เกาหลี: 태권도) เป็นศิลปะการต่อสู้ป้องกันตัวโดยไม่ใช้อาวุธของชาวเกาหลี คำว่า “เท” (태) แปลว่า เท้าหรือการโจมตีด้วยเท้า; “คว็อน” (권) แปลว่า มือหรือการโจมตีด้วยมือ; “โด” (도) แปลว่า วิถี หรือสติปัญญาดังนั้น เทควันโด โดยทั่วไป หมายถึง วิถีแห่งการใช้มือและเท้าในการต่อสู้และป้องกันตัว หรือการใช้มือและเท้าในการต่อสู้และป้องกันตัวอย่างมีสติรูปแบบของการฝึกเทควันโดมี 2 รูปแบบ โดยรูปแบบแรกเป็นแบบฝึกดั้งเดิมเพื่อการทหารขณะที่แบบที่ 2 เป็นรูปแบบที่เกี่ยวข้องกับกีฬา ที่มีเรื่องของทักษะ ความเร็ว และการแข่งขันเข้ามาเกี่ยวข้อง

เทควันโดได้รับการพัฒนาขึ้น ในช่วงทศวรรษที่ 1940 และ 1950 องค์ประกอบของ ศิลปะการต่อสู้ แขนงต่างๆ ควบรวมไว้ด้วยกัน เช่น คาราเต้ กังฟู และศิลปะการต่อสู้แบบดั้งเดิมของเกาหลี เช่น Taekkyeon, Subak และ Gwonbeop

จากประวัติศาสตร์ซึ่งเผยแพร่ในช่วงแรกนั้นหลังสงครามโลกครั้งที่สองสงบลง เกาหลีที่ถูกยึดครองโดยญี่ปุ่นในปี ค.ศ.1910 – ค.ศ.1945 เทควันโด ได้ถูกสร้างขึ้นโดยใช้คาราเต้ของญี่ปุ่นเป็นพื้นฐาน แล้วค่อยผสมผสานกับการละเล่นพื้นบ้านของเกาหลีที่เรียกว่า Taekyon เท็คเคียน ถึงแม้จะไม่มีหลักฐานเพียงพอในการกล่าวอ้าง ชาวเกาหลีก็ยังอ้างว่าเทควันโด มีต้นกำเนิดมาจากเกาหลียุคโบราณ เทควันโดทีเดิมที่เป็น ศิลปะการต่อสู้ ที่เกิดจากการรวมกันของคาราเต้ (ญี่ปุ่น) และเท็คเคียน (เกาหลี) โดยแต่เดิมก็มีความแข็งแกร่งอยู่ในตัวอยู่แล้ว แต่เพื่อการกีฬาเลยมีการลดทอนท่ามือ (ชก แทง ฟัน) ออกไปแล้วเน้นที่ท่าเท้าเพื่อให้เป็นกีฬาที่เน้นท่าเท้า

เทควันโดเป็นอีกหนึ่งชนิดกีฬาที่ได้เข้าร่วมเป็นกีฬาโอลิมปิก เพราะความรุนแรงในการโจมตีไม่รุนแรงมากเมื่อเทียบกับต้นตำรับอย่างคาราเต้ที่ถูกประดิษฐ์ขึ้นเพื่อใช้ในการสงครามหรือการป้องกันตัวมือเปล่าสำหรับทหารญี่ปุ่น

ภาพ Jump Back Kick (ท่ากระโดดเตะกลับหลัง)
กระโดดหมุนตัวกลับหลังหัน พร้อมหันหน้ามองผ่านไหล่ ย่อตัวยกเท้าขึ้นพับเข่า หันฝ่าเท้าออกหาเป้าหมาย ถีบเท้าออกไปอย่างรวดเร็ว โดยการส่งแรงออกจากสะโพกเหยียดขาออกไปให้ไกล สะโพกควํ่าเล็กน้อย

การฝึกฝนเทควันโดในประเทศไทย

ประเทศไทยเริ่มรู้จักเทควันโดเมื่อประมาณ พ.ศ.2508 โดยคณาจารย์จากสาธารณรัฐเกาหลีใต้ จำนวน 6 ท่าน เดินทางมาเปิดสอนที่ YMCA, ราชกรีฑาสโมสรกรุงเทพ และในฐานทัพทหารสหรัฐอเมริกาที่ อ.ตาคลี จ.นครราชสีมา จ.อุดรธานี จ.อุบลราชธานี และ อ.สัตหีบ จ.ชลบุรี แต่เมื่อกองทัพสหรัฐอเมริกาถอนตัวจากประเทศไทย อาจารย์ทั้งหมดก็ย้ายออกไปด้วย

จนกระทั่ง พ.ศ.2516 อาจารย์ซอง คิ ยอง จึงเดินทางมาเปิดสอนที่ราชกรีฑาสโมสร และในปี พ.ศ.2519 ได้ทำการเปิดสำนักขึ้น ที่โรงเรียนศิลปะป้องกันตัวอาภัสสายิมโดยการสนับสนุนของคุณมัลลิกา ขัมพานนท์ (ต๋องเริ่มเรียนเทควันโดที่อาภัสสายิมกับอาจารย์ ซอง คิ ยอง ราวปี พ.ศ.2519 ตอนอายุ 7 ขวบ)

การฝึกเทควันโดกับเฮียกฤช

ณ ถนนหน้าร้านเฮียกฤช เวลาราวสามทุ่มถึงเที่ยงคืน เฮียกฤชจะมาอยู่และคุมผมตลอดฝึกซ้อมทุกครั้ง ตลอดทั้งปี

ผมจะยืนม้าชก 200 ครั้ง (ออกหมัดซ้ายขวานับเป็น 1 ครั้ง) ฝึกท่า Front Kick (ท่าเตะด้านหน้า) ทั้งซ้าย ขวา อย่างละ 100 ครั้ง ท่า Front Kick (ท่าเตะด้านหน้า) ยกเข่าข้างที่จะเตะให้สูง ย่อเข่าเล็กน้อยเพื่อการทรงตัว ดีดขาออกไปให้เร็วโดยการใช้สะโพกช่วย เหยียดเท้าให้เต็มที่

ผมจะซ้อมเตะลมสำหรับการฝึกด้วยท่า Side Kick และ Back Kick ส่วนท่า Front Kick และท่า Round Kick ผมจะซ้อมกับเสาไฟฟ้าที่ถนนหน้าร้านเฮียกฤช จากนั้นก็ฝึกท่าเตะอื่น ๆ เพิ่มแต่เน้นใช้งานสี่ท่าเตะข้างต้นเป็นหลัก

ยามว่างผมจะมาช่วยเฮียกฤชส่งน้ำแบบถัง 20 ลิตร ให้ลูกค้าที่พักตามอพาร์ทเม้นท์ และบ้านเฮียกฤชบอกให้ผมใช้นิ้วชี้และนิ้วกลางเกี่ยวคอขวดยกถังน้ำแทนตะขอที่ใช้เกี่ยวคอถังน้ำเวลาหิ้วเพื่อฝึกกำลัง ผมขอจักรยานซาเล้งของเฮียไปปั่นรับส่งคนเข้าออกในซอยเพื่อฝึกกำลังขาพี่ ๆ ที่ต้องเดินเข้าบ้านในซอยก็ใช้บริการ และช่วยค่ารับส่งเที่ยวละ 2 บาท ผมได้ฝึกกำลังขาแถมมีรายได้เสริมมีเงินใช้ไปจนถึงสิ้นเดือน

ช่วงนั้นผมฝึกวิดพื้น และวิดพื้นได้ในเซ็ตเดียวสูงสุด 250 ครั้ง ฝึกกำลังแขนแต่ละข้างโดยฝึกขยุ้มคอขวดถังน้ำสีขาวจากถังเปล่าจนเติมน้ำเพิ่มขึ้น ๆ ฝึกอยู่เกือบปีผมก็สามารถขยุ้มคอขวดถังน้ำสีขาวแบบใส่น้ำเต็มถังขนาด 20 ลิตร และกางแขนสองข้างยกขึ้นเสมอไหล่

ครั้งหนึ่งผมเคยลองใช้หมัดทุบน้ำแข็งยูนิตแบบเฮียกฤช ก่อนส่งให้ลูกค้าเพราะกลัวว่าน้ำแข็งจะไม่แยกกัน ผมเลยทุบด้วยแรงที่มากเกินไปทำให้น้ำแข็งกระจุยถุงแตกกระจาย ผมไม่รู้ตัวว่าโดนเศษน้ำแข็งแทงที่เนื้อตอนจังหวะทุบ อาจเพราะผมไม่ได้รู้สึกเจ็บแต่อย่างใด แต่เมื่อยืนอยู่ครู่หนึ่งเศษน้ำแข็งที่ปักเนื้อเริ่มละลายก็มีเลือดไหลออกมา วีรกรรมอีกอย่างคือผมเคยเตะต้นกล้วยกอใหญ่ข้างทางตอนไปส่งน้ำถัง 20 ลิตร ที่บ้านป้าคนหนึ่ง ป้าบอกเฮียกฤชว่าแกเป็นเจ้าของต้นกล้วยที่ผมเตะจนตาย ผมเลยเลิกคันไม่กล้าเตะต้นไม้ข้างทางไปเลยนับแต่นั้น

ทุกวันนี้ผมระลึกถึงเฮียกฤช (กฤช วรธำรงค์) และจะเล่าให้ลูกศิษย์ฟังเสมอว่า ท่านเป็นอาจารย์ที่ถ่ายทอด เทควันโด ให้ผม ท่านนั่งเฝ้าผมฝึกท่วงท่าเท้าอย่างมีเมตตา ท่านเคยบอกกับคนที่มาขอเรียน เทควันโด กับท่านว่าจะไม่สอนให้ใครแล้ว ท่านมีลูกศิษย์แค่คนเดียวคือต๊ะ (ชื่อเล่นผม) ท่านเป็นผู้พาผมไปพบอาจารย์โควจุนฮุย (อาจารย์ประมวล ภูมิอมร) อาจารย์ผู้สืบทอดไท่เก๊กตระกูลหยางสายเจิ้งมั่นชิงในเมืองไทย และผมต้องขอบใจต๋องเพื่อนที่ฝากรอยเท้าทำให้ผมได้มีโอกาสสัมผัสเทควันโดอย่างจัง และตอนนี้มันมาอยู่ในร่างกายผมเพิ่มอีกหนึ่งอย่างแล้ว

ภาพประกอบท่าที่ใช้ใน เทควันโด (Taekwondo)

ฝึกท่า Back Kick (ท่าเตะกลับหลัง) ทั้งซ้าย ขวา อย่างละ 100 ครั้ง

หมุนตัวกลับหลังหัน พร้อมหันหน้ามองผ่านไหล่ย่อตัวย่อเท้าขึ้นพับเข่า พันฝ่าเท้าออกหาเป้าหมายถีบเท้าออกไปอย่างรวดเร็ว โดยการส่งแรงออกจากสะโพกเหยียดขาออกไปให้ไกล สะโพกคว่ำเล็กน้อย

ฝึกท่า Round Kick (ท่าเตะตวัด) ทั้งซ้าย ขวา อย่างละ 100 ครั้ง

ท่า Round Kick (เตะตวัด) ยกเข่าข้างที่จะเตะขึ้น ขาท่อนล่างเป็นจุดหมุนบิดสะโพกพร้อมส่งแรงเตะตวัดออกไป
จุดปะทะอยู่ที่หลังเท้าหรือจมูกเท้า พับขากลับมาอยู่ในท่าเริ่มต้น

ฝึกท่า Side Kick (เตะด้านข้าง) ทั้งซ้าย ขวา อย่างละ 100 ครั้ง

ท่า Side Kick (เตะด้านข้าง) ยกเข่าข้างที่จะเตะขึ้นแล้วหมุนตัว ให้สันเท้าชี้ไปทางเป้าหมายหันฝ่าเท้าไปทางด้านหน้า ในลักษณะสันเท้าใกล้สะโพกขาที่พับอยู่ขนานกับพื้น ออกแรงถีบให้เร็ว หันหน้าตามองผ่านไหล่